Categoria : lingua/limba, narrativa

“Sas corzolas” di Luigi Ladu

luigi_ladu1-251x300In cussos tempos Crissantu Melone fidi occupadu comente maniale in su cantiere comunale de rimboschimentu. Fini prantendhe una pinetta noa in sos trettos de “Sos Cuccuros” a una paja ‘e chilomitros dae Lòrena, una bidhitzola de otto o noighentas animas a lacanas cun Nugoro e Lollobe.

Crissantu, babbu de sette fizos, teniada una barantina de annos e fidi connottu in totta Lòrena comente omine abile ma de bona furchetta. Tzertu pro podere campare sette fizos, triballandhe pro contu de attere, deppiada essere de abberu abile, proite in domo bi cheriat sia pane carasau che petta.

Accurtzu de domo sua, in paccos metros de terrinu bi teniada annu ch’in annu una paia de sughes, e gai nessi in familia, sa petta non mancaiada.

A mesudie in cantiere custumaiana de manigare pane carasau e carchi bicculu de casu erbeghinu. Ma a Crissantu cussu non fidi su pastu chi li cumpiaghiada meda, pro cussu, isse, si distinghiada ca pro incomintzu deppiada manigare carchi cassarola de tzitzones cundhidos cun d’una bona bagna, da poi carchi picculu de petta de erbeghe.

Una die, Juanne unu cumpanzu de triballu, ispantadu pro cantu manigaida, li narada:

“Crissà, mi parede chi tue ti mandhigas mesu erbeghe a sa sola“.

Ma ite cheres chi siede mesu erbeghe, deo si mi ponzo mi jogo una bestia de binti chiloso tottu a sa sola“. Rispondhede Crissantu.

E nò ad’a essere, chi resessisi a ti mandhigare unu fiadu a sa sola“. Narada Antonimaria un’atteru maniàle inserindhesi a s’arrejonu.

Tzertu, non este sa prima ‘orta chi lu fatto, s’urtima orta fidi una erbeghe de bintitres chilos fatta a budhu e mi l’apo jocada totta“.

Non nies ballas Crissà e lassa custas faulas“. Li rispondhede, riendhe Juanne.

E tandho ponie sa erbeghe e si non resesso a la mandhigare la pago jeo, si nono, la pagadese boisi“. Avanzada un’iscummissa Crissantu.

D’accordu, duminiga si cheridese, ponzo jeo sa erbeghe, la podimus faghere a budhu in su cubile de connadu meu, ponzo una erbeghe de binti chilos. Si ti la jocas a sa sola, la pago jeo, si nono, mi pagasa duas erbeghes“. Narada Juanne.

Eija, so prontu a iscummitere“. Rispondhede Crissantu.

Nadu e fattu, sos cumpanzos dana appuntamentu a sa duminiga apustis is su cubile de Andria frade de sa muzere de Juanne, pro la preparare e pesare bi pessaiada issu e tottu, ma a mesuedie si depiada essere inie pro cumintzare a manigare.

A S’ora e die istabilida fini tottu puntuales. Pro sa cumpanzia bi vidi unu mesu porcheddu fattu arrostu e pro Crissantu una bella erbeghe de binti chilos chin carchi chilu ‘e patata e paritzas chibudhas.

Pro acumpanzare carchi tassa de binu ‘e Marreri e paritzos pizos de pane carasau, cosa chi Crissantu a gradessiu meda.

A mesudie in puntu comintzada a tastare carchi bicculu de petta chi fidi giai pronta: “Dai, jeo mi dao itte faghere, bois chin su porchedhu faghide comente cherides, appettitu a tottus“.

Gai si comintzada, sos cumpanzos si appentana a chistionare da unu mossu a s’atteru, ma Crissantu pariada omine chi non aida mai bidu ‘ene, bicculu dopo bicculu, si jocada sa ‘erbeghe e paris pro acumpanzare sese o sette patatas e paritzas chibudhas. Cada tantu, una tassa de binu azuaiada a che galare tottu.

Fidi pagu prus de sa una e in su labiolu non ch’aida prusu mancu ossoso, sos chi bi fini addurados (pagos), fini accante a isse, pro podes biere tottu, chi vini rossidos bene chentza mancu unu filu de purpa.

Crissà, Deus ti bardet, ti c’às jogadu tottu de abberu“. Li narada Juanne ispantadu.

Como zutto s’istomagu prenu che saccu ‘e trigu. Menzus de mene mancu su papa. Fortzis però si best galu carchi calanca est ca bi mancada su tzichette de abbardente chi dopo manigadu costumo de mi lu buffare“. Rispondhede Crissantu.

Eija, asetta, mi parede chi carchi fiascu Andria lu deppede àere in carchi trettu. Asetta chi badio intru ‘e su pinnettu“.

Da poi de carchi segundhu, torrada Juanne cun su fiascu de abbardente. Fiascu bene regortu dae Andria e ismentigadu inie dae carchi die.

Gai assazana s’abbardente, chi a nada ‘e tottus, non fidi bene saboria, prite s’intendhiada unu tastu malu de affumonzu, mancari gai, ticu dopo ticu, che buffana fintzas cussa.

A candho vini sas chimbe o pacu prusu, ponen passos pro torrare a domo.

Ma intrandhe a Lòrena, ainnatis de su tzilleri ‘e Micheli Ispanu, paritzos paesanos idendhe a Crissantu lu cramana: “Crissà beni chi nos buffamos una tassa de cussu binu chi Micheli a battidu dae sas binzas de Locòe, narana ch’est meda bonu, dae chi l’assazamus“.

S’omine fidi giai mesu illuinadu dae su chi ai buffadu in su cubile de Andria, ma no est bistadu pensandhebei meda, rispondhede: “Ajò chi bidimus si est de abberu gai ‘onu comente naras“.

Una tassa dopo s’attera, che sun passadas paritzas oras.

Sarbadorica, sa muzere de Crissantu, pro chena aìda preparadu unu pagu de tzitzonedhos, ma candho a ora ‘e sas otto e mesa, iscrettia ca su maridu non fidi ancora arrividu, dada a chenare a sos pitzinnos e poi segada una sindria pro serrare sa chena.

Accante a sa ziminera, in d’unu labiolu chi bi vidi s’assucadura pro sos porcos, ch’ettada carchi avanzu de sos tzitzonedhos e su corzolu de cussa sindria.

Che sistemada sos pitzinnos minores a lettu e poi si corcada puru issa. Pensendhe: “Crissantu, a candho torrada, su caminu de s’istantzia ‘e lettu ja lu connoschede, tantu in carchi logu deved’aes chenadu“.

Su manzanile arbeschendhe die, Sarbadorica ancora a lettu, aberindhe sos ogros, s’abizzada chi a fiancos acante a issa bi vidi peri su maridu, pariada bene pasadu, comente chi seret fattu sonnu ‘onu.

Crissà, narami, a itt’ora ses torradu istanotte? Chi non mi so mancu abizada?

Muzere mè, app’appidu una bona cumpanzia e appo fattu tardu, ma comente so ghiràdu m’appo manigadu cussu bellu minestrone chi às fattu pro chena, e da poi, cussas corzolas de lardu fin, de abbero bonas e gustosas“.

Ma ite ses nandhe Crissà? Cale minestrone? E cale corzolas de lardu?” Rispondhede sa muzere atturdida.

Ma ite mi ses leandhe in ziru? Ti sò nandhe, cussu bellu labiolu chi bi vidi in sa ziminera. Mi parede chi via de abberu dae meda tempus, chentza manigare minestrone gai ‘onu“. Torrada berrinosu Crissantu.

“Oijoi, ite mi ses nandhe, chi t’as jogadu tottu s’assucadura ‘e su mannale”. Meravizada e allarmada pro sas cunseguentzas, chi mai, bisun bistadas.

http://www.luigiladu.it/biografia_ladu_luigi.htm nel nblog di Luigi Ladu con poesie racconti nelle varianti sarde e in italiano.

 

Commenti sono sospesi.

RSS Sottoscrivi.