Categoria : cultura

Sa die de Santu Giuanne de Tiziana Sotgiu

Dae su bintunu a su bintibator de làmpadas, segundu s’astronomia ruet su solstìtziu de s’istiu. Cunsideradu dae semper unu perìodu sacru, sa crèsia l’at assotziadu a sa festa de santu Giuanne Batista.

In Sardigna puru, in antis, bi fiant usàntzias e ritos diversos de sa traditzione solstitziale precristiana e difatis, custa festa cuat su cultu antigu de su sole. Sos elementos fundamentales fiant sos fogos e sa comparia; si agiunghent puru maghias domèsticas protetivas, bogare presàgios, ritos ligados a s’amore e a sa fertilidade.

A s’iscurigadòrgiu, in sas pratzas, in sos incròtzios e dae in antis a sas ghennas de sas domos, s’atzendiant sos fogulones, impreende paritzas bortas pro allumingiare sas istulas de sas faes. Sos istudiosos narant chi sos fogos rapresentant su sole e allumende∙los nde diant allentare sa falada, afortende gasi sa fortza de s’astru chi, dae custu mamentu grisat. Àteros istudiosos imbetzes esartant su calore purificatòriu de sos fogarones e narant chi s’impreant pro nde bogare malos fados, duendas, ispìritos e maladias. Sas faes, no intamas, sunt sìmbulu de fertilidade e fintzas su nòmene “Làmpadas” diat cunfirmare s’usàntzia de atire, in custa die, peri sas campànnias sos fogos pro purificare s’incùngia.

A inghìriu de su fogu si ballaiat, si cantaiat, fèminas e òmines diventaiant compares de santu Giuanne, paris brincaiant su fogu cantende custas paràulas:

Compare compare

Su pane de isposare

Su pane de alligria

Compares semus

De fide mia.

Sa comparia chi nde naschiat fiat sacra e abarraiat totu sa bida; sos giòvanos, a bias, si faghiant promìtidas de amore chi cun su tempus diat àere atidu a su coju.

In carchi bidda custa die est cramada sa die de frores, sos pitzocos si faghent compares de frores e si preparat su cocone de frores, unu pane chi paret unu nidu cun pugiones. In àteros logos, imbetzes, sas piseddas preparant galu oe su nènneri chi in antis donaiant a su compare nou.

Paritzas fiant sas divinatziones chi sas bajanas faghiant pro ischire de su coju benidore e, contos e paristòrias contant de siddados, crèsias isconsagradas e montes chi s’aberint petzi in custu note.

Bibliografia impreada

U. BACCI, Il libro del vero massone, ed. Melita, Genova 1994, ristampa anastatica della prima edizione, Roma 1907.

G. P. CAREDDA, Sagre e feste in Sardigna, Edizioni della Torre, Genova 1990, p. 170 e pp. 174-178.

G. DELEDDA, Tradizioni popolari di Nuoro, ristampa 2004.

F. DE ROSA, a cura di A. Mulas, Tradizioni popolari di Gallura, usi e costumi, Ilisso edizioni, Nuoro, 2003. Riedizione dell’opera Tradizioni popolari di Gallura. Usi e costumi, tipografia Giacomo Tortu di Tempio e Maddalena, 1899, pp. 127-129.

S. MANCA, Su Nènnere, in Logos.

G. NURRA, Tradizioni e Usanze Popolari di Cossoine, Macomer 2004, pp. 57-58.

N. PINNA, I falò nella festa di San Giovanni Battista, in Sardegna Antica, n. 7, I semestre, 1995, pp. 6-7.

P. PIQUEREDDU, Pane di San Giovanni, in AA. VV., Pani. Tradizione e prospettive della panificazione in Sardegna, Ilisso Edizioni, Nuoro 2005, pp. 248-252.

T. SOTGIU, La festa del 24 Giugno in Sardegna, in Sardegna Antica, n. 35, I semestre 2009, pp. 31-32.

D. TURCHI, Maschere, miti e feste della Sardegna, Roma, Edizioni della Torre, 1990, pp. 196-206.

D. TURCHI, Leggende e racconti popolari della Sardegna, Edizioni della Torre, Roma 1984.

Giassos ìnternet

www.folklore.it

www.habanera.it

www.ilcerchiodellaluna.it

Commenti

  1. Gia nde faghent pagu de inghirios sos istudios cando bastaiat su solstitziu , sa die est pius manna de sa note. Abbà inue che sunt festos daeboi de duamiza annos de cristianesimu. Ello no podiant cominzare dae cando s’omine at iscobertu su fogu e l’at controlladu pro s’iscaldire e gai aiant parizadu sos contos. Galanas sas trditziones de su populu, ma cantu a fantasia nde etant a pare de pinnatzulos!
    A sas caldanas! Naraiat tiu Tigelliu Mannu!
    Anghelu de sa Niéra

    scriptor
    Febbraio 25th, 2012
RSS Sottoscrivi.