Categoria : lingua/limba

Una scheda del Condaghe di Bosove (1190) a cura di Giuseppe Meloni e di Andrea Dessì Fulgheri

 G. Meloni, A. Dessì Fulgheri, Mondo Rurale e Sardegna del XII secolo, Liguori Editore, Napoli 1994 pp.142-148, 162-164.

Regesto a cura di Tiziana Sotgiu

 Il Condaghe di Barisone II di Torres è un manoscritto in antico logudorese, tratto dagli Archivi della Primaziale di Pisa e relativo a una serie di operazioni che coinvolsero il giudice di Torres Barisone II e coloro che vendettero, permutarono e cedettero i loro beni quali servi, terreni o bestiame in rapporto alle esigenze dello stesso giudice. Tali operazioni economiche precedono nel tempo la donazione giudicale che avvenne nel 1190. Con il Condaghe il giudice lasciava ai posteri sostegno giuridico delle donazioni fatte dalla famiglia giudicale in favore dell’istituzione religiosa dell’Ospedale di San Leonardo di Bosove, affiliato a quello di san Leonardo di Stagno di Pisa.

 In Nomine domine nostri

Iesu Christi. Amen. Anno Domini M.C. et nonagesimo. Ego Judike Barusone de Lacon, ki·lu fatho istu condake cun boluntate de Deus et de muire mia Prethiosa de rRuu Regina, et de fiiu meu Gosantine rege, do·li assu ispitale de Sanctum Leonardu di Staniu sa domo de Bosove, ki·li conporaili ad Fruscu de Lila cun omnia pertenentia sua de benis et de saltos et de vinias et de terras et de molinos, et bocolos sos homines dessa domestica dess’ospitale de Bosove et non sian predatos de neuna opera nen de iudike nen de curatore nen de maiore, et non sian predatos pro corona vaias·ess’est pro kertu annotu, et nen pro suus prode et nen baian nen cun verbu de ista carta, et nen cun omine un… .

Et sian bocatos d’onnia munia sos homines cantos bi sun como et cantos bi·nd’an parare avestara. Et do·lu assu ispitale meu de Bosove sa domo de Enene, sa parte, cantu vi·li intravat ad Petru frate meu, ki aviat ad in·cumone cun fiios d’Ithocor, frate meu, latus ad latus, et corte et binias et ortos, cun pumu issoro, et issu saltu de Castru Muratu, et issu Saltu de Concas, et issu Saltu de Bados, et issu Saltu de Corona Vaia, et issos homines, cantos bi·aviat. Similik…s integra et tres fias suas Berona d’Elia et Iusta et Elena; Jorgia Murta et in ssu fiiu, latus et issa sorre Berona intrega, in·su fiiu de Berona, Juuanne, latus, Maria Contu et Iuuanne, su fiiu, intregos, Elene Contu, Jorgia Vacca, Susanna Locco, Jorgia sa fija, Marcusa Locco et duos fiios suos, Mariane et Elene; Orovesa, sa sorre, latus; in Iunesu latus et in tres fiios suos; Elene Gasole latus; Simone fiiu d’Iscurthi Plana, latus; Muscu Laura pede, et pede in·su fiiu Gosantine, pro·i sa sorre Maria duas dies, Gosantine Thanca intregu in·inanti de faker fiiu, et Amantha intrega; Elene Cankella .ij. dies; Muscu Pettenata, pede, et in·su fiiu Petru, pede; in Gosantine Sesta, pede, et in Petru su fiiu, latus et pede. Et ecustu mi deit  a mimi frate meu Petru. Et ego do·lu assu spitale de Bosove pro·s’anima mea et de mugere mea et de fiios meos, pro appat inde prode usque in perpetuum. Amen. Fiat, fiat, fiat. Amen

Et sun testes primus Deus omnipotens, deinde ego Judike Barusone de Laccon, et fiiu meu donnu Gosantine rege, et Petru frate meu, et donnikellu Comita, et donnikellu Mariane, et donnikellu Ithocor, Petrum de Maroniu, Comita de Kerki, de kita de maiores de ianna, Comita de Therkillo et quita sua. Ego iudike Barusone.

[II] Conporailis a pPetru Thanca et assos frates, sende armentariu Janne Gulpio, terra canta vi·avian in balle de Bosove, dave monte in monte. Et ego devi·ndelis assos .vij. frates .vij. baccones. Et issa parte de Petru Thanca remasit in su saltu ki·vi regnarat iudike. Testes Gunnari Piskella et Petru de Therkis. Et ego fatho·nde vene a sSanctum Leonardo dessu ispitale de Bosove.

[XVI] Conporaili a Gavini de Vare, su previteru de Bosove, omnia cantu vi·avet in balle de Bosove dave su molinu de Castra in iosso, et ego li fui de dare·li .j. codike de mesa libra d’argentu, unde su previteru Gavini de Vare no mi keruit su codike, campania isse mecu, et dei·ndeli in campania sa terra secata cun su pastinu, cantu vi·avet intro, ki tenet assa vinia de Ianne Gulpio et ass’attera parte tenet assa terra mea et tenet assa terra de su molinu de Sancta Maria de Castra et torrat assa terra mea. Testes Juuanne Solina et Gavini Gusai, maiore d’Iscolca, et Petru Maturu, et Mariane de Nugula.

Commenti

  1. Trovo sempre spettacolari questi documenti. Ci rendono una coscienza storica e certamente più ampia di quella cui noi sardi o meglio la maggior parte siamo spinti a relegare nelle figure storiche più remote. Questi sono documenti come il resto del medioevo sardo, ci danno l’idea di una Sardegna autonoma,aperta,potente e questo è cosa buona.

    Bellona invicta
    Gennaio 20th, 2012
RSS Sottoscrivi.